تضامن طلبکاران

چکیده: طرف متعدّد در تعهّد تضامنی، گاه مدیون است که تضامن مدیون ها (یا تضامن منفی و سلبی) است و گاه طرف متعدّد، داین است که در اینصورت تضامن داین­ها (یا تضامن مثبت و ایجابی) خواهد بود که بحث اصلی این نوشتار، مطالعه همین نوع از تضامن است. تضامن به هر دو شکلش، یکی از طرق تضمین دین است که حتی کاربرد تضمینی آن بیش از ضمانت است زیرا در ضمانت، اگر شخص ضامن، متضامن با مدیون باشد، داین ابتدا باید به مدیون اصلی رجوع کند و در صورت عدم استیفای طلبش، به ضامن مراجعه نماید امّا در تضامن بدهکاران، داین می تواند به هر یک از مدیون های تضامنی که بخواهد مراجعه کند و در تضامن طلب کاران نیز هر یک از دیّان می تواند تمام طلب را از مدیون بستاند و از طرفی مدیون هم بعد از ایفای دین به یکی از دیّان تضامنی، ذمّه اش نسبت به سایر طلب کاران بری می شود. بنابراین در هر دو صورت از تضامن، تضمینی نهفته است که مبنا و مقتضای آن همانا مصلحت و اشتراک فیمابین افراد و اطراف متضامن است و همین اثر نافع و مصلحت مسلّم است که توجیه کننده احکام تضامن می باشد و جوهره این تضامن هم، با تکیه بر «مبنای نمایندگی»  تبیین و توجیه گردیده؛ و در راستای این امر، امکان اشتغال ذمّه ی چند مدیون در قبال یک داین و یا یک  مدیون در قبال چند داین را با توسل به همین نظریه ی نمایندگی، که نوعی نیابت ضمنی است، در فقه و حقوق ایران و برخی از کشورهای عربی اسلامی مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفته است.